1200’lü yıllarda Byzantium, yani İstanbul’un nasıl göründüğünü merak ediyorsanız geçmişe bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz?
Dünyanın en eski kentlerinden biri olan İstanbul, 1200 yılındaki görüntüsü ile tekrar canlandırıldı. Bizans İmparatorluğu’nun başkentinin adını taşıyan Byzantium 1200 isimli çalışma sizi geçmişte bir yolculuğa çıkaracak.
Şehrin ilk adı olan Byzantion ‘Byzas’ın yeri’ manasına gelir. Antik Megara’dan (Atina’nın batısında bir kent) bir koloni kurmak üzere yola çıkan Byzas ve beraberindekiler İstanbul’un ilk yerleşimcileri olarak M.Ö.663’te Sarayburnu’na yerleşmişler.
Büyük İskender ile başlayan hakimiyet sırası Roma İmparatorluğu, ardından Bizans ile devam etmiş. 1200 yılında ise yeryüzündeki en güzel kent olmuş İstanbul.
1200 yılında Bizans İmparatorluğu taht kavgaları ile uğraşıyordu. Diğer taraftan Katolik Hristiyanlar kutsal şehir Kudüs’e hakim olmak istiyorlardı. Papa’nın 4. Haçlı seferi ile Mısır üzerinden Kudüs’e geçmeyi planlıyorlardı. O dönemde Papa’nın bu isteğini karşılayabilecek güç ve para sadece Venedik Doçlarında bulunuyordu. Yüksek maliyetler bu harekatı imkansız hale getirirken hesapta olmayan bir teklif planları değiştirdi. Bizans’ta rakip Angelos Hanedanı üyeleri, eğer kenti ele geçirmelerine yardım edilirse tüm masrafları karşılayacaklarını belirttiler. İşte bu teklif Latin İmparatorluğu olarak karşımıza çıkacak olan devletin ilk planlarını oluşturdu.
Enrico Dandolo (Venedik Cumhuriyeti Doçu) kendisine gelen teklifi kabul etti ve Latin Ordusu (4. Haçlı) İstanbul’a ulaştı. Asıl amaç Kudüs’e gitmek iken rota üzerinde olmayan bir şehre yönelindi. Ancak savaşmadan tahtı ele geçiren Latin ordusu İstanbul’u terk etmedikleri gibi akıllarındaki Kudüs fikrinden de vazgeçtiler.
İstanbul’a yerleşen ve gücü elinde bulunduran Dandolo ve Haçlılar zamanla kente dair güzel olan ne varsa yakıp yıkmaya, kentten kaçırmaya ve yağmalamaya başladılar. Bu da yetmezmiş gibi üstüne neredeyse yarım asır sürecek Latin devletini kurdular. 25 Temmuz 1261 tarihinde ise parçalanan Bizans’ın bir kolu olan İznik İmparatorluğu’nun hükümdarı VIII. Mikhail’in Konstantinopolis’i Haçlılardan geri almasıyla Latin devleti sona erdi. Yıllar sonra ise bir filmde bu gizemin adına rastlarız. Tom Hanks, Enrico Dandolo’nun izlerini takip edecek ve Inferno adlı filmde onun izini İstanbul’da da sürecek.
Latin Devleti ve varlığı İstanbul tarihi için önemlidir. Çünkü İstanbul’a ait olan güzellikler 1453 yılındaki fetih ile değil 12. yüzyıldaki Haçlı varlığı ile yok olmuştur. Birçok eser yağmalanmış ve kaçırılmıştır. Yağmalanan eserlerinin çoğu Venedik’e kaçırılmıştır. Eserler arasında Venedik San Marco Meydanı’na bakan aynı isimli bazilikanın üzerinde sergilenen dört bronz at da bulunur. Belki bir gün ait olduğu yere geri dönerler, kimbilir?
Peki hiç merak ettiniz mi? 1200 yılında yağmalanmadan evvel İstanbul nasıl görünmekteydi? Byzantium 1200 projesi, Bizans anıtlarını bilgisayarda yeniden oluşturmayı hedeflemiş bir proje. Projenin gerçekleştirilmesi için Bizans tarihi uzmanı M.İhsan Tunay ile Albrecht Berger destek olmuş ve ilk olarak 1994 yılında hipodrom yeniden inşa edilerek projeye başlanmış. Şimdiye kadar 50’yi aşkın bina üç boyutlu modelleme tekniği ile bitirilmiş.
Eğer bu Haçlı Seferi ve Latin İmparatorluğu olmasaymış, büyüleyici güzellikteki İstanbul, dünyanın şüphesiz en güzel kenti olacakmış…
