Yazın en favori tatlısı nedir? Tabii ki dondurma. İşte ‘’Bir top dondurma yesem diyetimi bozar mıyım?; Light olanından mı yesem, yoksa meyveli olanlar daha mı masum?‘’ gibi yaz geldiğinde kafa karıştıran pekçok sorunun cevabı…

Dondurmanın tarihsel geçmişine kısaca göz atacak olursak; yaz günlerinin bu en sevilen tatlısının ilk ticari üretimi,1851′de Jacop Fussell tarafından Baltimore’da yapılmış. Yemekten zevk aldığımız çıtır çıtır kornetler ise 1876 yılında New York’da, İtalyan asıllı bir Amerikalı olan Italo Marchioni tarafından üretilmiş. Teknolojinin de gelişmesiyle birlikte artık dondurma sınırsız bir çeşitliliğe sahip.

Uzun süren yaz sıcakları tabii ki dondurmaya olan ilgiyi daha da artırıyor. Günümüzde modern teknolojilerle üretim yapan firmalar dondurmayı sadece yaz tatlısı olarak görmeyip, her mevsim tüketicilerin beğenisine sunuyorlar.

‘Sade dondurma’ ise dünyada en fazla üretilen çeşit olma ünvanını hala koruyor. Bunun dışında dondurmanın lezzetine lezzet katmak için çikolata, kurabiye, meyve ve meyve parçacıkları, fındık, fıstık ve ceviz gibi kuruyemişlerle çeşitlendirilmiş dondurmalar; yağı azaltılmış veya tamamen alınmış sütten yapılmış dondurmalar; süt yağları yerine bitkisel veya diğer hayvansal yağlar kullanılarak hazırlanmış dondurmalar; kalp damar ve şeker hastaları için özel formüle edilmiş dondurmalar ve hemen tüketilmesi gereken yumuşak dondurmalar da piyasada yer alıyor.

Dondurmanın yapım aşamasında ise başta süt olmak üzere sütün yağsız kuru maddesi, şeker ve glükoz şurubu gibi tatlandırıcı maddeler, stabilizatör, emülgatör, bitkisel yağ ve/veya süt yağı, çeşidine göre çikolata, kakao, meyve, fındık/fıstık, karamel gibi gıdalar, sahlep, doğal ve doğala özdeş aromalar kullanılıyor.

Sağlık Açısından Dondurma

Severek tükettiğimiz dondurma, tıpkı süt ve yoğurt gibi vitamin ve mineral içeriyor. Hazır dondurmalardan satın alırken ambalajlar üzerindeki içerikleri okumak oldukça önemli; çünkü bazı dondurmalar çok yüksek kalori, şeker ve doymuş yağ içerebiliyorlar.

Kalsiyum

Güçlü ve sağlıklı kemiklerin ihtiyacı olan kalsiyumu, dondurma gibi süt ürünleri içerir. Dondurma, süt ve yoğurt gibi süt ve süt ürünlerinden alınan kalsiyum, osteoporoz riskini azaltır. Dondurmanın 100 gramındaki kalsiyum oranı sütten daha yüksektir. Kalsiyum sadece kemikler ve dişler için önemli değildir; aynı zamanda kilo vermede de önemli rol oynar. Yapılan çalışmalar, yeterli kalsiyum alımının kilo kaybını desteklediğini gösteriyor. Kalsiyum açısından zengin bir beslenme, karın bölgesinde yağ kaybına katkıda bulunuyor.

Protein

Dondurma, aynı zamanda bir protein kaynağıdır. Proteinler; kemikler, kaslar, kan, deri ve kıkırdak için önemli makro besin öğesidir. Doku tamiri ve yapımında görev alır, saç ve tırnaklar için önemlidir. Proteinler vücutta depo halde bulunmazlar, dondurma proteini almak için lezzetli bir alternatif olabilir.

Sıcak yaz günlerinde egzersiz sonrası dondurma tüketmek, kasların toparlanması için iyi bir seçim olabilir. Dondurmanın meyve, yağlı tohumlar, hatta sebze eklenerek, miks veya smoothie yapılarak tüketilmesi, kaslarınız için çok iyi bir seçim olacaktır.

Vitaminler ve Mineraller

Dondurma; A, B2 ve B12 vitamini içerir. A vitamini sağlıklı cilt, kemik ve bağışıklık sistemi için olduğu kadar göz fonksiyonları için de önem taşır. B2 ve B12 vitaminleri ise enerji metabolizmasında görev alır. Vücutta depo edilmeyen ve suda eriyen B grubu vitaminlerinin yeterli miktarda alınması gerekir. Dondurmanın içeriğinde kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve çinko gibi mineraller de bulunur.

Kalori

100 gram sütlü dondurma yaklaşık 190 kalori içerir. Normal bir külah ise yaklaşık 20 kaloridir. 100 gram sütlü dondurmada ortalama 148 mg kalsiyum, 115 mg fosfor, 63 mg sodyum, 181 mg potasyum, 0.1 mg demir, 440 IU A vitamini, 0.21 mg E vitamini, 0.21 mg B2 vitamini ve 0.1 mg niasin bulunur. Dondurma kararında yendiği sürece kilo aldırmaz; ancak çok yüksek miktarlarda tüketimi, tabii ki kiloyu arttırıcı etki gösterir. Eğer dondurmanızın üstüne karamel veya çikolata sosu, krema, fındık ya da fıstık parçacıkları eklettirirseniz, masum gözüken dondurmanızdaki kalori miktari en az 75- 100 kalori artacaktır. Günlük hayatınızda egzersize yeterli önemi veriyor ve beslenmenize dikkat ediyorsanız, haftada 2-3 kez dondurma yemenizin bir sakıncası yoktur.

Dondurma tüketilirken dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri ise; dondurmanın sağlık ve hijyen kurallarına uygun hazırlanıp hazırlanmadığıdır. Süt, mikroorganizmaların üremesi için iyi bir ortam sağlar. Kolay bozulur ve sağlık için tehlikeli bir durum  oluşturabilir. Bu nedenle dondurmaların mutlaka pastörize sütten yapılmış olması gerekir. Hijyenik koşullarda üretilmemiş veya saklanmamış dondurmalarda salmonella riski doğabilmektedir. Ayrıca güvenilir olmayan yerlerden veya sokak satıcılarından alınan dondurmalara da dikkatli yaklaşılmalıdır. Paketlenmiş ve etiketlenmiş dondurmaların bulunduğu soğutucuların, yeterli soğuklukta ve çalışıyor olması da göz ardı edilmemelidir. Üretim sırasında gıda kodeksine uygun olan katkı ve renk vericilerin kullanılması, paketleme ve etiketlemelerin titizlikle yapılmış olması, üretim sonrası dağıtımda da soğuk zincire uyulması büyük önem taşımaktadır.

Uzman Diyetisyen Gamze Şanlı Ak
Moso Diyet ve Beslenme Danışmanlığı